میدونستی یک فرش چه مراحل پر پیچ و خمی رو طی می کنه تا به دست شما برسه؟ فرقی هم نمی کنه فرش ماشینی باشه یا فرش دستباف! مراحل تولید فرش ماشینی هم مثل بقیه فرش ها از بخش های مختلفی تشکیل شده که در این مقاله به جزییات آن می پردازیم.
همواره گفته ایم که مجموعه ی فرش بهشتی به عنوان یک برند تولید کننده فرش، از شروع طراحی نقوش زمان پهن شدن فرش زیر سقف منزل شما ،گام به گام تمامی مراحل پیش از تولید،تولید و پس از تولید را مدیریت و کنترل کیفی میکند تا شما تجربه ی خرید فرشی زیبا با کیفیت و منحصر به فرد را داشته باشید.اما امروز قصد داریم ضمن ارائه ی گزارش تصویری از کارخانه ی “فرش بهشتی” اطلاعاتی در مورد مراحل تولید فرش ماشینی به شما عزیزان ارائه دهیم.
همیشه وقتی صحبت از فرش ماشینی می شود تصور بر راحت بودن فرایند تولید است در صورتی که فرش ماشینی درست مانند فرش دست بافت،چالش های مختص به خود را دارد و میتوان گفت با اینکه مراحل تقریبا مشابه و با اهدافی یکسان هستند اما تعداد مراحلی که فرش ماشینی باید طی کند تا فرش تکمیل شده محسوب شود؛بیشتر از فرش دست بافت است. برای از بین بردن این تصور نادرست بهترین راه شناخت مراحل تولید فرش ماشینی است.
برای درک بهتر این مطلب پیشنهاد می شود مقاله ی “ساختار فرش و انواع تراکم آن“نیز را مطالعه کنید.
همانطور که گفتیم تولید فرش ماشینی دارای مراحل متعددی است که هر مرحله از بخش های متفاوتی تشکیل شده است. این مراحل عبارتند از:
1. مقدمات بافندگی
2. بافندگی
3. کنترل کیفیت فرش خام و رفوگری
4. آهار و تکمیل
5. کنترل کیفیت فرش تکمیل شده
6. درجه بندی فرش
7. بسته بندی
8. انبار داری فرش
در ادامه به علل و جزئیات هر مرحله از تولید فرش ماشینی خواهیم پرداخت.
اولین مرحله در فرایند تولید فرش ماشینی تهیه ی مواد اولیه ی مورد مصرف برای بافته شدن فرش است.نخ های چله،تار،پود و خاب فرش باید به صورت نخ های قابل استفاده در ماشین بافندگی درآیند.فرایند مقدمات بافندگی شامل 3 مرحله است که عبارتند از:
1. چله پیچی: در این مرحله نخ تار(چله) برای ورود به ماشین بافت آماده می شود. برای چله پیچی هزاران نخ مناسب،به طور موازی بایکدیگر قرار می گیرند و بر دور غلتکی بزرگ به نام “غلتک چله” یا “اسنو” پیچیده می شوند.اگر ساده تر بگوییم در این مرحله نخ های تار از بوبین ها باز می شوند و به دور غلتک چله پیچیده می شوند.
2. کپس پییچی: نخ های جوت (نوعی نخ که برای پود فرش ماشینی به کار می رود.) معمولا به روی بوبین های یزرگ چند کیلویی هستند که برای استفاده در دستگاه بافت باید به بسته های کوچک نخ تبدیل شوند.این فرایند با ماشینی کپس انجام میشه و به محصول نهایی این دستگاه که بسته های نخ جوت بدون بوبین است “کپس” می گویند.البته با پیشرفت تکنولوژی و ماشین های بافت این محله در بعضی از تولیدی های به روزتر وجود ندارد و فقط دستگاه های قدیمی تر که ماکویی دارند ملزم به انجام کپس پیچی هستند.
3. تابندگی: نخ های خاب فرش تا به دستگاه بافت برسند باید مسیر طولانی را طی کنند و در طی این مسیر در اثر سایش به یکدیگر الکتریسیته ی ساکن می گیرند و پف می کنند.پف کردن نخ های خاب سبب سخت شدن حرکت نخ در دستگاه بافت می شود و نخ ها دائماَ پاره شده و تولید کاهش پیدا می کند. به منظور جلوگیری از الکترسیته گرفتن نخ های خاب آنها را 100 تا 120 تاب (به ازای هر یک متر) می دهیم تا عملکرد نخ بهبود یابد.
بدون هیچ شکی مهم ترین مرحله ی تولید فرش ماشینی بافندگی است.در این مرحله است که ساختار سه بعدی فرش تشکیل می شود.کیفیت فرش تولیدی کاملا به عملیات این بخش بستگی دارد. بافندگی شامل مراحل زیر است:
1.آماده سازی مقدماتی دستگاه بافندگی: مواد اولیه به منظور تغذیه ی دستگاه بافت آماده می شوند و در بخش مخصوص قرار می گیرند.
2.طراحی چله و سربندی:نخ های چله توسط طراحان متخصص این بخش یک به یک باز شده و با شانه های دستی با دقت به صورت منظم و موازی با یکدیگر به دستگاه نصب می شوند.
3.طراحی نخ های خاب(طراحی رنگ): نخ های خاب (پرز فرش) با توجه به نقشه فرش چیده و نصب می شوند.این مرحله یکی از مراحل بسیار دشوار است و نیازمند دقت و تخصص می باشد.در فرش های 1000 و 1200 شانه بیش از 20 هزار بوبین نخ در بافت استفاده می شود!
4. روش بافندگی :روش های مختلفی برای بافت وجود دارد که در مقاله ی “ساختار فرش و انواع تراکم فرش” برای شما عزیزان شرح دادیم.اکثر فرش ها با روش “رویه به رویه” بافته می شوند.
در این روش دو فرش همزمان و به صورت نتصله به یکدیگر بافته می شوند. فرش بافته شده دراین روش از قسمت روی فرش (یعنی نخ های خاب) به یک دیگر متصل هستند.
5. دستگاه بافندگی:دستگاه های مختلفی وجود دارد که هر کدام روش بافتشان با دیگری متفاوت است.اکثراَ از دستگاه های دو راپیر برای بافت استفاده می شود.
6. مرحله ی برش :فرش های خامی که از دستگاه بافت خارج می شوند به صورت یک منسوج ( کالای بافته شده) سه بعدی ضخیم هستند که اگر از وسط برش بخورند تبدیل به دو فرش می شوند.در مرحله ی برش یک تیغه ی فلزی به شکل U با حرکت رفت و برگشتی خود در عرض ماشین بافندگی ، نخ های خاب را برش می دهد تا دو فرش از یکدیگر جدا شوند.
امروز سیستم برخط کنترل کیفی و وجود متخصصان هنگام بافت باعث شده تا کمتر مشکلی در بافت فرش وجود داشته باشد اما با این حال باید از کیفیت فرش خام قبل از تکمیل آن مطمئن شد.
به این منظور فرش ها به صورت رول های 5 تخته ای برش می خورند.(در این مرحله فرش ها از قسمت ریشه به هم متصل هستند.)
سپس این رول های عظیم به بخش رفو گیری منتقل می شوند تا اول کنترل کیفی و سپس رفو شوند.
اولین قدم اندازه گیری وزن است.70 تا 85 درصد وزن فرش مربوط به نخ های خاب است که بیشترین سهم را در قیمت تمام شده ی هر تخته فرش دارد.بنابراین وزن هر فرش محاسبه می شود تا کمتر یا بیشتر از مقدار استاندرد نباشد.
پس از وزن کشی نوبت به رفوگیری می رسد. دراین مرحله رفوگران ماهر با بازرسی چشمی پشت و روی فرش را بررسی می کند تا هرگونه عیب موجود در فرش مانند: وجود رگه ،دورنگی، بی پودی،خاب کندگی (کچلی) نقشه شکستگی،ناهمواری خاب و … را پیدا کنند.
در کارخانه های بزرگتر این مرحله نیز با ماشین “کنترل و بازرسی” انجام می شود. در این روش نیز رفوگر شخصا خود باید ایراد را پبدا کند فقط وجود یک میز شیب دار ،ریموت کنترل برای جا به جا کردن فرش و نورکافی روی سطح فرش ، به رفوگر کمک می کند.
رفوگر پس از پیدا کردن عیوب احتمالی فرش آن را برطرف می کند.
فرش خارج شده از ماشین بافت با وجود طی کردن برش و رفوگری آماده ی عرضه به بازار نیست و هنوز فرش خام محسوب می شود. فرش خام برای تکمیل شدن باید مراحل آهار زنی و تکمیل را طی کند.
سست بودن ریشه های نخ خاب و احتمال بیرون زدن آن از فرش،وجود خاب های مرده ی شناور( می توانید برای اطلاعات بیشتر مقاله ی “ساختار فرش و انواع تراکم فرش” را مطالعه نمایید) ناهمواری سطح فرش، نازیبا بودن کناره ها،سر طاق های بافته شده ی برزنتی فرش و احتمال بیرون آمدن آن از داخل بافت فرش و… مواردی هستند که ضرورت مرحله ی تکمیل و آهار زنی را توضیح می دهد. مراحل تکمیل به ترتیب عبارتند از:
. پشت پاک کنی: در این مرحله نخ های خواب مرده که به صورت شناور در پشت فرش هستند جدا می شوند.
. تمیز کردن: در این مرحله فرش ها از ماشین تمیزکن عبور می کنند.
این دستگاه مکشی مانند جارو برقی و تعدادی برس برای تمیز کردن روی فرش دارد که نخ های آزاد و اضافی و پرز ها را از روی سطح فرش تمیز می کند.
رفوگری: بعد از تمیز شدن فرش از پرز و نخ اضافی این بار با دقت بیشتر فرش بررسی و رفو می شود.
تراش(شیرینگ): در مرحله ی تراش سطح فرش از نظر ارتفاع خاب برای یکدست و هموار شدن سطح فرش انجام می شود.در این مرحله سر طاقه های رول های فرش به یکدیگر دوخته می شود و فرش ها به صورت پیوسته وارد ماشین تراش می شوند. داخل این دستگاه به کمک حرکت قیچی گونه نخ های خاب به یک اندازه و با دقت فراوان برش داده می شود.
آهار زنی: برای مستحکم شدن فرش (خصوصا نخ های خاب) ار آهار که به صورت چسب یا فیلمی نازک به پشت فرش می چسبد استفاده می کنند. آهار علاوه بر استحکام فرش می تواند نقش ترمز فرش را داشته باشد تا فرش بر روی سطوح سیقلی مانند سرامیک یا پارکت سر نخورد.
آهار زنی موجب جلوگیری از تا خوردن و چروک شدن فرش می شود.
دستگاه آهار زنی شامل 3 بخش :
قسمت تراش(شیرینگ): این مرحله از عملیات تراش به منظور یکسان سازی نهایی خاب فرش و با دقت بسیار بالاتری از تراش اولیه انجام می شود.
زیگزاگ و چرم دوزی: فرش در این مرحله مانند یک پارچه ی تاری-پودی فاقد کناره است و ممکن است نخ ها بیرون کشیده شوند. به منظور جلوگیری از این موضوع یا کمک دستگاه زیگزال کناره های فرش را شانه کشی میکنیم.در برخی از مجموعه ها در این مرحله پشت حاشیه ی فرش چرم دوزی نیز می شود.
. برش: همانطور که گفته شد فرش ها در این مرحله همچنان به شکل رول های عظیم و به هم پیوسته هستند و از قسمت ساده بافت (قسمت از فرش که کمی پایین تر از ریشه قرار دارد.) به یکدیگر متصل هستند.در این مرحله فرش ها از یکدیگر جدا می شوند.
. ریشه زنی: در انتهای مراحل تکمیل ریشه ها با کمک دستگاه ریشه زنی به بخش ساده بافت فرش دوخته می شوند.
این کنترل نهایی بسیار ضروری است زیرا به سبب پرزآلود بودن فرش ممکن است جزئیات خیلی ریز از چشم رفوگرمخفی مانده باشد یا حتی در مراحل آهار زنی مشکل پیدا کند. این کنترل نهایی با حساسیت و دقت بسیار بالا صورت می گیرد تا فرشی که به دست شما می رسد بی نقض باشد.
پس از کنترل کیفی نهایی ،نوبت به درجه بندی فرش از نظر کیفی می رسد فرش های بدون عیب “فرش درجه یک” و بسته به تعداد عیوب فرش ها به 1.5،2،3،4، و یا 5 درجه بندی می شوند.
البته فرش های امروزی به علت دقت بالای دستگاه ها اکثراَ بدون عیب و یا کم عیب هستند و درجه بندی نمی شوند.
در انتهای این مرحله برچسب یا اتیکیت فرش روی آن نصب می شود.
فرش ها را برای سهولت در نگهداری رول می کنند. برای جلوگیری از شکستگی فرش در این مرحله لوله های ضخیم مقوایی را در بین رول های فرش قرار می دهند و برای جلوگیری از بازشدن آن را با دو قطعه نخ می بندند. روی نخ ها اصولا از باندرول ها که نوارهای کاغذی هستند و روی آنها اطلاعات برند و شخصات فرش چاپ می شوند؛استفاده می کنند.در نهایت رول فرش را داخل محفظه های پلاستیکی قرار می دهند که مانع کثیف شدن و خاک گرفتن فرش می شود.
در آخرین مرحله قبل از عرضه فرش به بازار فرش ها به صورت موقتی در انبار نگهداری می شوند.
امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید.
مطلب جالبی بود ، اصلا در مورد تولید فرش ماشینی ذهنیتی نداشتم قبلا .
سلامت باشید.
ممنون که از طراح ها نگفتین که قبلش تک تک هارنیش ها رو برا بافت آماده میکنن