خیلی از ما هنگامی که قصد خرید فرش داریم به علت نداشتن اطلاعات لازم از فرش ممکن است نتوانیم انتخاب درست و مطمئنی داشته باشیم.بهترین راه برای شناخت و انتخاب یک فرش با کیفیت و بادوام، شناخت اجزا و ساختار فرش مهم است.در ادامه اطلاعاتی جامع و کاربردی از ساختار فرش و اصطلاحاتی که در این حوزه به کاربرده می شوند را بازگو خواهیم کرد تا راهنمای جامعی برای شما هنگام خرید فرش باشد.
فرش بافته ای سه بعدی ، ضخیم و سنگین وزن است که از دو لایه ی زمینه (برزنت) و لایه ی خاب(پُرز) تشکیل شده است.
لایه ی زمینه شامل نخ های تار و پود است.
لایه ی خاب از تعدادی زیادی نخ خاب تشکیل شده است که موازی با یکدیگر و عمود بر لایه ی زمینه قرار گرفته اند.
هر دو لایه ی فرش بسیار حائز اهمیت هستند و وجود فرش بدون یکی از این دو لایه ممکن نیست. در ادامه به ساختار هر لایه و ویژگی هایی که باید داشته باشند بیشتر می پردازیم.
لایه ی زمینه در پشت فرش و زیر لایه ی خاب قرار دارد .زمینه مانند بستری نخ های خاب را در بر می گیرد.
لایه ی زمینه پارچه ای ضخیم است که از بافته شدن تار و پود شکل گرفته است.
ظاهر این لایه بسیار شبیه به پارچه ی برزنت است و از این رو به آن برزنت فرش نیز می گویند.
برای جلوگیری از بیرون زدن نخ های خاب و استحکام بخشی به برزنت پشت فرش ماشینی آهار (نوعی چسب) می زنند.
هر چه تراکم برزنت بیشتر باشد ،تراکم فرش نیز بیشتر است . مهمترین عامل استحکام فرش برزنت فرش است.
زمینه 15 تا 30 درصد وزن نهایی فرش را شامل می شود و از دو جز اصلی نخی های تار(چله) ،و نخ های پود و یک جز فرعی به نام خاب مرده تشکیل می شود.
در ادامه به شرح این اجزای سازنده ی لایه ی زمینه خواهیم پرداخت.
نخ تار یا نخ چله یکی از اجزای مهم لایه ی زمینه است.
مواردی مثل :استحکام فرش در راستای طول،جمع شدن طولی فرش حین آهار زنی،مقداری که فرش ممکن است آب برود همگی به مشخصات نخ های چله و نحوه قرارگیری آن ها در بافت فرش بستگی دارد.
الیافی که به عنوان نخ تار استفاده می شود باید ویژگی های مانند:استحکام بالا و ازدیاد طول تا حد پارگی داشته باشند.
یکی دیگر از اجزای اصلی و مهم لایه ی زمینه لایه ی پود است . نخ های پود برخلاف نخ های خاب و تار که در راستای طولی فرش قرار می گیرند،در راستای عرضی در داخل بافت قرار می گیرند.
وظیفه ی نخ های پود کنار هم نگه داشتن نخ های چله به فواصل مشخص و ثابت برای استحکام بخشیدن به فرش است.
ویژگی های عرضی هر فرشی تحت تاثیر نوع الیاف به کار رفته در پود آن دارد و درست همانند نخ تار ، نخ های پود نیز باید استحکام و ازدیاد طول تا حد پارگی خوبی داشته باشند.
اگر تراکم پودی فرش پایین باشد به هنگام استفاده به راحتی چروک می شود در صورت شست و شو تغییر ابعاد می دهد.
نخ خاب مرده، نخ هایی هستند که پس از بافته شدن در یک قسمت از فرش تا بافته شدن در بخشی دیگر شناور می مانند.به این منظور که این نخ ها در چنین موقیعتی رها نباشند ؛ بافنده آن ها را لا به لای نخ های چله و پود فرش در ساختار زمینه قرار می دهد.به علت پنهان شدن این نخ ها بین تار و پود به آنها “خاب مرده درگیر” نیز می گویند.
به لایه ی سطحی فرش لایه ی خاب می گویند.لایه ی خاب از تعداد بسیار زیادی نخ خاب(گره) تشکیل شده است که به صورت عمود بر لایه ی زمینه قرار گرفته اند. در واقع هنگامی که روی فرش قدم میگذاریم ؛ کف پای خود را روی سرهای آزاد نخ های خاب که سطح فرش را پوشانده می گذاریم.
با توجه به نوع بافت فرش سه نوع خاب وجود دارند که عبارتند از:
. فرش خاب بریده (پرز بریده): اکثریت فرش ها از این دسته هستند.
. فرش خاب حلقه (پرز حلقه): در این نوع بافت پرزها مانند حلقه های در کنار هم و محکم به نظر می رسند.
. فرش خاب بریده و خاب حلقه (ترکیبی): از این نوع بافت ترکیبی در مواردی که بخواهند نقشی را به صورت خاص یا نقش برجسته ببافند استفاده می کنند.
دومین مرحله از اطلاعات و شناخت لازم برای خرید یک فرش خوب، مطلع بودن از اطلاعات فنی کار آمد است. تراکم یکی از این موارد است که هنگام خرید فرش نام های مختلفی را از تراکم می شنویم و شاید به درستی ندانیم کدام تراکم یا تراکم ها معیار درست برای انتخاب یک فرش خوب است.
در ادامه انواع تراکم ها را شرح داده و به میزان اهمین آن می پردازیم.
هرچه تعداد پودها بیشتر باشد فرش تراکم پودی بیشتری خواهد داشت و در اصطلاح فرش سفت تر خواهد شد و مشکل جمع شدن ،تا خوردن یا چروک شدن نخواهد داشت.
تراکم تاری یا تراکم عرضی تعیین کننده تعداد نخ های تار(چله ) در یک متر گفته می شود. تراکم تاری چندان کاربردی نیست و در مباحث فنی و به هنگام خرید و فروش کاربردی ندارد.
یکی از مشخصات بسیار مهم در خرید فرش “تراکم گره” است.تراکم گره عبارت از تعداد گره یک فرش در واحد سطح است.
برای تایین میزان آن تعداد گره های پشت فرش در یک متر مربع (یا هر واحد سطح دیگر) شمارش کرد.
در واقع ،تراکم عرضی یا شانه ، پارامتری برای بیان تعداد نخ های خاب در یک متر عرض فرش می باشد.
مجموعه ی فرش بهشتی تولید کننده انواع کلکسیون فرش ماشینی با تراکم های 700، 1200، 1500 و 1600 شانه است.
تعداد ردیف های نخ خاب در واحد طولی (متر یا اینچ) فرش را تراکم خاب می گویند.
با وجود تعاریف متعدد ذکرشده از تراکم، تنها دو تراکم شانه و خاب هستند که در صنعت و بازار فروش فرش ماشینی حائز اهمیت هستند. تراکم یک فرش ماشینی از نظر فنی و تجاری به صورت ترکیبی از این دو عدد به صورت ((مثلا:500 شانه تراکم 1000)) بیان می شود.
امیدواریم با دانستن اطلاعات ساختاری و تراکمی ذکر شده، توانسته باشیم به سوالت و ابهامات ذهن شما در باره ی فرش پاسخ بدهیم.
ضمن اینکه شما می توانید برای داشتن اطلاعات بیشتر برای خرید فرش فرش بهشتی در ارتباط باشید.
نظرات شما