نقش شکارگاه فرش

هنر اولین ابزاری است که انسان می تواند به وسیله ی آن احساسات خود را ابراز ،مفهومی را خلق و یا انتقال دهد.
فرش از ازل خود یک هنر است و این هنر در طی گذشت قرن ها تبدل به یک ابزار برای انتقال آداب و رسومات به نسل های بعدی گشته است.
از این جهت آثار هنری توامان که خود هنر هستند، یک ابزار بسیار صادق و هوشمند برای شناخت آداب و سبک زندگی هر نسل هستند.
“فرش ایرانی” یکی از والاترین هنرهای ما است و نه تنها به عنوان با كيفيت ترين فرش ىر سراسر جهان نقش مهمی دارد، بلکه دریچه ای به زندگی گذشتگان ایران زمین است.
ویژگی های هر فرش ،مانند شناسنامه آن فرش هستند و ما با بررسی هر کدام از ویژگی های آن از جمله نقوش ،جنس الیاف به کار برده شده،رنگبندی و حتی نوع گره ی هر فرش ،می توانیم به اطلاعات زیادی در رابطه با سبک زندگی، پیشه ،رسومات و… برسیم.
در این مقاله ما با بررسی نقش شکارگاه فرش، یکی از منحصر به فرد ترین نقشه فرش های ایرانی به آداب و رسوم ایرانیان در طول تاریخ می پردازیم.

برای درک بهتر این مطلب توصیه می شود ،مقاله ی “تاریخچه ی فرش(بخش دوم) ” را مطالعه کنید.

نقش شکارگاه فرش چیست؟

نقش فرش شکارگاه ، یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین نقشه فرش های ایرانی است. این نقشه اشاره ی مستقیم بر سنت شکار دارد. بارزترین ویژگی نقش شکارگاه وجود حیواناتی مانند آهو ،گوزن و یا حتی حیوانات وحشی است. وجود نقوش انسان هایی در حال شکار و سربازان سوار بر اسب با تیر و کمان و شمشیر و… نیز یکی دیگر از ویژگی های نقوش شکارگاه است.
تنوع در نقش شکارگاه بسیار زیاد است و ممکن است صحنه ی شکار در کوه،جنگل یا حتی بوته زار باشد.در ادامه به زمینه ی پیدایش این نقش در هنر ایران می پردازیم.

زمینه ی پیدایش نقش شکارگاه فرش

در ابتدای خلقت، بشر شروع به ثبت امور مهم خود برای ادامه ی بقا کرد. این ثبت ها به صورت نقاشی یا حکاکی روی دیواره های غارها شکل گرفت. یکی از مهمترین این ثبت ها ،تصاویر شکار بود.
بعدها این تصاویر شکار روی نقوش فرش نقش بست.

نقش شکارگاه فرش در دوره ی هخامنشیان

نخستین نشانه های “نقش فرش شکارگاه” مربوط به طرح های تخت جمشید در دوران هخامنشیان می شود.
هخامنشیان “مزداپرست” یا “زرتشتی” بودند و در دین زرتشت رزق و روزی از ارزش و اهمیت والایی برخوردار است.
در نتیجه ” شکار” یک امر مهم و باغ های پر رزق ، پرگل و سرسبز که بهترین مکان برای شکار بودند مکان هایی مقدس به شمار می رفتند.
برخی روایات هم حاکی از الهام گرفتن این طرح از یکی از باغ های فردوس هست.به این دلیل طرح هایی از باغ ها پر گل و بته که در آن صحنه ی شکار طراحی شده بود شروع به پدیدار شدن روی آثار هنری و سنگ تراشی ها کرد.

نقش شکارگاه فرش در دوره ی ساسانیان تا حمله ی اعراب

نقش شکارگاه تا پیش از اسلام،یعنی تا پایان دوران حکومت ساسانیان رایج بوده و در آثار هنری متفاوتی از جمله ظروف سیمین و زرین (ظروفی از جنس نقره و طلا) نقش بسته است.
اما با حمله ی اعراب و ورود دین اسلام به ایران، هنر ایران در دوره ی گذار قرار گرفت و با توجه به اعتقادات دینی آن زمان ،استفاده از نقوش تصویری و جاندارن بسیار کاهش یافت اما با گذشت زمان نقش شکارگاه بار دیگر جایگاه محبوب خود را در هنر ایران زمین بازپس گرفت.

ظهور دوباره ی نقش شکارگاه فرش در دوره ی صفویان

صفویان اولین حکومتی ایرانی پس از حمله ی اعراب بود. همانطور که پیشتر در مقاله ی “تاریخچه ی فرش” گفتیم،حکومت صفوی تولد دوباره ی فرش ایرانی بود از طرفی بعد از گذشت حدود 1000 سال از ورود دین اسلام به ایران،هنر ایران دوره ی گذار را سپری کرده بود و تبدیل به هنر اسلامی با معیارهای روز شده بود. همه ی این تحولات سبب ظهور دوباره ی نقش شکارگاه در فرش و هنر ایرانی شد.

تفاوت نقش شکارگاه فرش در دوره ی سامانیان و صفویان

همانطور که پیش تر گفتیم ،با قدرت گرفتن و روی کارآمدن سلسله ی صفوی،فرش ایرانی و نقش شکارگاه فرش بار دیگر از خاکستر خویش متولد شد.
این تولد دوباره ی نقش شکارگاه دو دلیل داشت:
دلیل اول قدرت نمایی شاهان بود ،بزم و جلال و جبروت شاه هنگام شکار همراه خدم و حشم و نقش بستن آن روی فرش برای شاهان لذت بخش بود.
دلیل دوم انعکاس سنت و فلسفه ی شکار کردن و صید و صیاد بود.
این تولد دوباره نقطه ی عطفی در شیوه ی طراحی این نقوش شد. زیرا که در این دوره تقریبا تمامی نقوش گذشتگان 1000 سال پیش از آن توسط اعراب تا مرز نابودی کمرنگ شده بود و کمتر آثاری از آن باقی مانده بود و به ناچار بسیاری از مفاهم هنر نیاز به بازسازی و تجدد داشت.
این نو شدن اجباری به کمک شاه اسماعیل صورت گرفت. شاه اسماعیل مجموعه ای از تذهیب کاران (تذهیب : هنری که به تزئیین و صفحه آرایی کتب می پردازد) و مینیاتور کاران را برای طراحی نقشه ی فرش گرد آوری کرده و این اتفاق زمینه ساز شکل گیری نقش شکارگاه فرش به شیوه ی مینیاتوری شد که با دوره ی ساسانی تفاوت داشت.
تفاوت دیگر شکارگاه های صفوی با شکارگاه های ساسانی ،وجود شخص شاه با زیورآلات و تاج شاهانه و خدم و حشم در شکارگاه صفوی است.
تفاوت بعدی مکان شکار است،شکارگاه های ساسانی در جنگل و مراتع سبز و شکارگاه های صفوی در مکان های کوهستانی است.

نقش شکارگاه فرش در دوره ی قاجار تا امروز

شاهان قاجار برای قدرت نمایی توجه خاصی به شکار داشتند و حتی برای خود شکارگاه هایی حصار کشی شده بنا می کردند که در آن شکار دیر یا زود صید شکارچی می شد. در نتیجه در دوره ی قاجار نیز نقش شکارگاه از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار بود.
اما حقیقت تلخی که در این خصوص وجود دارد زوال تدریجی کیفیت نقش شکارگاه از گذشته تا کنون است. طرح های الان شباهتی به نمونه های اصیل ندارند.

تنوع نقش شکارگاه

مانند همه ی نقوش دیگر، نقش شکارگاه فرش نیز امروزه شامل تنوع بینظیری است. سبک های مختلف نقش شکارگاه مانند: شکارگاه کوهستانی،شکارگاه جنگلی، شکارگاه بوته زار و… به تنهایی و در تلفیق با نقوش اصیل دیگر ایرانی مانند: شکارگاه ترنج دار،شکارگاه لچک و ترنج دار، شکارگاه لچک دار ،شکارگاه سراسری و … هم به صورت دستبافت و هم به صورت ماشینی تولید می شوند.
از انواع مختلف طرح هاي شکارگاهی فرش می توان به طرح شکارگاهی قاب قابی، شکارگاه لچک و ترنج، شکارگاه ترنج دار، شکارگاه لچک دار و … اشاره نمود.

جایگاه نقش شکارگاه در دنیای امروز

فرش و تابلو فرش های مزین به نقش شکارگاه امروز نیز مانند روزگاران گذشته طرفداران خود را دارد.
فرش با نقش اصیل شکارگاه حال و هوای اصالت و کلاسیک به خانه ی شما می بخشد. همچنین تابلوفرش های شکارگاه طرفداران فراوانی دارد.
این فرش ها در هر رنگبندی که با دکوراسیون شما منطبق باشد امروزه در بازار یافت می شوند.

ویژگی مشترک فرش های شکارگاه، تعداد زیاد رنگ های به کار برده شده در نقش فرش است که سبب چشمگیر شدن طرح می شود.

فرش ماشینی با نقش شکارگاه

امروزه با پیشرفت تکنولوژی همه ی نقوش اصیل فرش قابلیت بافته شدن با ماشین های بافت را دارند.
فرش های شکارگاه ماشینی از نظر دقت و ظرافت در بافت تفاوت شاید اندکی با فرش های دستبافت دارند اما فرش های ماشینی از نظر قیمتی بسیار مرقون به صرفه تر از فرش های دستبافت هستند.
فروشگاه فرش بهشتی انواع مدل فرش شکارگاه دستبافت، ماشینی و ابریشم ماشینی را در شعب و فروشگاه آنلاین خود برای شما عزیزان موجود دارد.